Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), özellikle sosyal iletişim ve sosyal becerilerdeki bozulmaların görüldüğü nöro-gelişimsel bir hastalıktır. Otizmli çocuklarda buna ek olarak sallanma, kendi çevresinde dönme veya el çırpma gibi kendini tekrarlayan hareketler ,koordinasyon sorunları ,hareket kalıplarını tekrarlama, veya abartılı bir vücut dili kullanma gibi davranış bozuklukları da görülmektedir (Acıbadem,2022). OSB'nin çocuklarda sıklığı yüksektir ve neredeyse 1/160 kişiyi etkiler. Otizmli çocuklarda diğer bir çok hastalık gibi erken tanı çok önemlidir. Daha önce yapılan çalışmalar sonucunda erken müdahalenin, çocuğun bilişsel yeteneğini, dil, uyum sağlama becerilerini geliştirdiğine dair kanıtlar bulunmuştur (Zhao,2021). Bu yüzden uzmanlar erken teşhisin önemine vurgu yaparak özellikle 18-24 ay arasındaki kontrollerde uygun bir tarama aracı kullanarak erken teşhis edilebileceğini belirtmektedirler (Sanchack and Thomas,2016). OSB’nin tüm semptomlarını yok edecek bir ilaç maalesef henüz bulunamamıştır.
Ruh sağlığı bozukluklarında hem genlerin hem de çevrenin etkisi olduğu bilinmektedir. Çevrenin ruh sağlığı üzerindeki etkisini yok sayamayız. Son birkaç yıldır yapılan çalışmalara dayanarak sanal gerçekliğin otizm üzerinde etkili olduğu söylenmektedir. Sanal gerçeklik (Virtual Reality), görüntü ses gibi duyusal uyaranların bilgisayar tarafından sağlandığı ve kişinin eylemlerinin çevreyi belirlediği yapay bir ortamdır. Teknolojinin kullanımı ile kontrollü, tekrarlanabilen bir sanal ortamın sosyal becerileri öğretmek için etkili olabileceği düşünülmüştür. Bilgisayar yardımı ile etkileşimli ortamlar oluşturulup sanal gerçeklik (VR) ile bireylerin, sorunlu durumlarını tekrar tekrar deneyimleyebileceği ve böylece psikolojik tedaviler ile zorlukların nasıl üstesinden gelineceği öğretilebilir.
Zhao ve diğerlerinin gerçekleştirdiği çalışma, Çin'de OSB'li çocuklar üzerinde sanal gerçekliğe dayalı bilişsel eğitimin etkisini araştırmak için tasarlanmıştır. Katılımcılar 88’i erkek, 32’si kız olmak üzere 120 kişiden oluşmaktadır. Çocukların yaşları 2-7 arasında değişmektedir. Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar için erken müdahale eğitimi modeli şu şekildedir:
Sahne-olay: Ada turizmi. Evde toplanma (öge tanımlama için), bahçede oynama (çiçeklerin renklerini tanımlamak için) ve ormanda oynama (hayvanların boylarını tanımlama için) olmak üzere üç aşamadan oluşuyordu. Kontrol grubu sadece ada turizmi animasyonu izletildi. Deney grubuna ise aynı tema üzerinden bilişsel eğitim uygulandı. Bilişsel eğitim günde iki kez her seferinde 30 dk uygulandı. Sonuçlara bakıldığında bu iki grup arasında dikkat çeken bir fark vardı. Sanal gerçekliğe dayalı bilişsel eğitim, tedaviden 4 hafta sonra OSB'li çocuklar için çok etkiliydi . Bu bilişsel eğitimin OSB’li çocukların tipik semptomlarını büyük ölçüde iyileştirdiği görüldü. Animasyon izleyen grupta tipik semptomların %5.61’i bir haftada, %11.21’i 2 haftada, %16,45’i ise 4 haftada iyileşti. Bilişsel eğitim alan gruptaki çocuklarda ise semptomların %25,42’sinin 1 haftada, %37.89’unun 2 haftada, %45,68’inin 4 haftada iyiye gittiği görülmüştür. Kısacası bilişsel eğitimin uygulanması, sadece animasyon izletilmesinden daha fazla iyileşmeye sebep olmuştur.
Sanal gerçeklik (VR), OSB semptomlarının tedavisine birçok avantaj katabilir ve OSB'li çocuklar için becerileri tekrar tekrar uygulamak için güvenli, kontrol edilebilir bir ortam sağlar. Özetle, sonuçlar sanal gerçekliğin, OSD’li çocukları tedavi etmek için kullanışlı olabileceğini göstermektedir. Her gün gelişen teknoloji ışığında yapılacak olan yeni çalışmalar sayesinde, umuyoruz ki diğer pek çok hastalık gibi Otizm Spektrum Bozukluğu’nun da tedavisi bulunur.
KAYNAKÇA
Acıbadem Web ve Yayın Kurulu (2022,Mayıs 24).Otizm Spektrum Bozukluğu. https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/otizm-spektrum-bozuklugu/
Sanchack, K.E., Thomas, C.A., 2016. Autism spectrum disorder: primary care principles. Am. Fam. Phys. 94 (12), 972–979.
Zhao, J.-Q. Zhang, X.X., Wang, C.H., Yang, J.(2021). Effect of cognitive training based on virtual reality on the children with autism spectrum disorder. Current Research in Behavioral Sciences 2 (2021) 100013