İnternet Bağımlılığı Nedir?
Modern teknolojileri kullanmak günümüz dünyasının ortak özelliğidir. Modern dünyada bu teknolojilerin en yaygın kullanılanlarından biri olan İnternet, insanların yaşamlarında devrim yaratmada giderek daha önemli bir rol oynamaktadır. Gerçekten de, çevrimiçi satın alma, veri toplama, sohbet etme, başkalarıyla iletişim kurma vb. amaçlarından dolayı internet kullanımı son 50 yılda muazzam bir şekilde arttı. İnternet, küresel iletişim çağında birçok avantaj sunsa da, yanlış veya aşırı kullanımı birçok olumsuz sonuca neden olabilir. Kontrolsüz internet kullanımı, patolojik internet kullanımı, net bağımlılığı veya internet bağımlılığı olarak da adlandırılan aşırı internet kullanımı, iş ve sosyal yaşamda sorunlara neden olmaktadır. İnternet bağımlılığı genel olarak interneti kullanmak için kontrol edilemeyen istek, internete bağlanmadan geçirilen zamanın değersizleşmesi, yoksunluk durumunda yoğun sinirlilik ve saldırganlık, sosyal ve aile hayatının ilerleyici şekilde bozulması olarak tanımlanmaktadır. İnternet bağımlılığı konusunda yapılan araştırmaların sayısı gün geçtikçe artıyor ve İnternet Bağımlılığı Bozukluğu'nun psikososyal bir bozukluk olduğunu ortaya koyuyor. Son zamanlarda yapılan araştırmalar, gençler arasında internetin kötüye kullanımı ve bunun hem psikolojik hem de davranışsal sonuçlarına artan bir vurgu yapmaktadır. Bu tür sonuçlar arasında olası davranış değişikliklerinin ortaya çıkması, kontrol kaybı, okul başarısızlığı, sosyal izolasyon ve aile çatışmasında artış sayılabilir. Birkaç çalışma, İnternet Bağımlılığı Bozukluğu ile depresyon arasında korelasyon olduğunu bildirmiştir. İnternet bağımlılığı ile benlik saygısı arasındaki ilişki çeşitli araştırmalarda incelenmiştir. Bu çalışmalar, kişilik özelliklerinin, benlik saygısının ve psikiyatrik bozuklukların internet bağımlılığı ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Young (1998), internet bağımlılarının büyük çoğunluğunun depresyon ve endişe öyküsü olduğunu belirtmiştir. Aynı zamanda düşük benlik saygısı da bildirilmiştir. Bazı araştırmalarda benlik saygısı; internet kullanımı ve problemli internet kullanımı ile ilişkili bir faktör olarak ortaya çıkmıştır. Benlik saygısı ve internet kullanımı üzerine yapılan araştırmalar, ergenlerin bazı sosyal ağ sitelerini kullanımlarını ve bunun özsaygılarıyla ilişkisini inceleyen çalışmaları içerir. Bu araştırmalar, benlik saygısı düşük olan ergenlerin, benlik saygısı yüksek olanlara göre sosyal paylaşım sitelerinde daha fazla zaman geçirme eğiliminde olduklarını göstermiştir. Sonuçlar, öğrencilerin %40,7'sinin İnternet bağımlılığına sahip olduğunu göstermiştir. Bunların %2,2'si ciddi, %38,5'i orta derecede internet bağımlılığına sahipti. Küresel olarak, 50 milyon düzenli kullanıcı başına ortalama 2-5 milyon İnternet bağımlısı oranı tahmin edilmektedir. Başka bir deyişle, İnternet kullanıcılarının yaklaşık yüzde 5 ila 10'unda İB vardır. Türk üniversite öğrencileri üzerinde yapılan bir çalışmada, yanıt verenlerin %9,7'si internet bağımlısıydı. Ayrıca, erkek öğrencilerin interneti kullanma konusunda daha deneyimli olmaları, daha az ebeveyn gözetimi almaları ve interneti kadınlara göre daha fazla eğlence amaçlı kullanmaları nedeniyle internet bağımlısı olma olasılıklarının daha yüksek olduğu görülmektedir.
Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu ile İnternet Bağımlılığının İlişkisi
İnternete erişimin artması topluma büyük kolaylıklar getirmesine rağmen, aynı zamanda uyumsuz kullanım kalıpları ile sonuçlanmış ve gerçek hayatta yaşam kalitesinin düşmesine, olumsuz ruh haline ve günlük işlevlerin bozulmasına neden olmuştur. Düşmanlık/saldırganlık, zayıf dürtü kontrolü ve düşük sosyallik gibi belirli kişilik özelliklerinin ve davranış tarzlarının İnternet bağımlılığı ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Araştırmacılar, düşmanlığın uyumsuz baş etme stratejileri ve madde kullanımını tetikleyebilecek daha fazla durumla ilişkili olduğunu bulmuşlardır ve tersine, sosyal kimlik modeline göre bireyselleşmeden ayrılma etkileri, düşmanlığın şiddetini ve zayıf dürtü kontrolünü teşvik edebilir. İnternet bağımlılığı olan klinik örneklerin %10-14'ünde görülen bu kişilik özelliklerinden bazıları özellikle düşmanlık/saldırganlık ve zayıf dürtü kontrolü borderline kişilik bozukluğunda da görülür. BKB kişinin düşünce ve algılama biçiminde, insanlara karşı olan duygularında ve ikili ilişkilerinde problemlere yol açan bir psikiyatrik rahatsızlıktır. BKB olan kişilerde ani ruh hali değişiklikleri görülebilir. Bu bozukluğa sahip kişiler sık sık; hayattaki rollerini, gerçekte kim olduklarını ve ne amaçla yaşadıklarını sorgulayan düşüncelere kapılır. Bu düşüncelerdeki hızlı değişim; kişinin değer yargılarının, ilgi alanlarının da değişmesine yol açar. BKB olan kişiler, olayları ve durumları keskin bir şekilde değerlendirir. Bu kişilere göre bir olay ya çok iyidir ya da çok kötüdür, ortalama olmaz. BKB olan kişilerin insanlar hakkındaki fikirleri de sebepsiz yere çabucak değişebilir. Bir gün çok samimi bir arkadaşı olarak gördüğü birine, ertesi gün bir düşmanmış gibi davranabilir. Bu nedenle insanlarla olan ikili ilişkileri istikrarsızdır. Bunların yanı sıra bu kişiler, ikili ilişkilerde yoğun duygular hissedebilir, abartılı davranışlar sergileyebilir. Son zamanlarda yapılan bir araştırma, hafif veya şiddetli İnternet bağımlılığı olan kişilerin, ortama bağımlı olmayanlara göre daha belirgin sınırda kişilik özelliklerine sahip olduğunu bulmuştur (Dalbudak, Evren, Aldemir ve Evren, 2014). Ayrıca, borderline kişilik semptomlarının şiddetinin, internet bağımlılığının ciddiyeti ile ilişkili olduğu ve depresyon, anksiyete, dissosiyasyon ve çocuk istismarı gibi sıklıkla BKB ile birlikte var olan durumlar kontrol edildikten sonra internet bağımlılığının öngörücü olduğu gösterilmiştir. Wu ve ark. (2016), interneti kullanırken gerilimi azaltma ve kısıtlamayı kaldırma beklentisinin, internet bağımlılığı ile borderline kişilik özellikleri arasındaki ilişkiye aracılık ettiğini bulmuştur. BKB semptomları olanlar da dahil olmak üzere ruh sağlığı sorunları olan kişiler, duygusal acılarından kurtulmak için interneti kullanabilirler (Dalbudak ve ark., 2014). 271 Türk üniversite öğrencisi üzerinde yapılan bir araştırma, borderline kişilik özelliklerinin şiddetinin internet bağımlılığı şiddetini yordadığını bulmuştur (Dalbudak, Evren, Aldemir ve Evren, 2014). Blumer ve Renneberg (2010), BKB'nin kişilerarası yakınlık ve mesafe sorunları nedeniyle sosyal bir ortam olarak internetin anonimliğini tercih edebileceği varsayımı altında, 244 İnternet kullanıcısını araştırdı ve borderline kişilik yapılanması gösteren kullanıcıların göstermeyenlerden daha sık sohbet, mesajlaşma ve blog gibi uygulamaları kullandığını buldu. Ayrıca, borderline kişilik yapılanması gösteren bireylerin, internette yaşamanın genel olarak daha kolay olup olmadığı sorusuna "evet" yanıtı verme olasılıklarının 15 kat daha fazla olduğu görüldü. Benzer şekilde, Wölfling, Muller ve Beutel (2013), BKY ve İB’si olan 20 hastayı ve psikopatolojik olmayan ancak yoğun İnternet kullanımı olan BKY bireylerden oluşan eşleştirilmiş bir kontrol grubunu karşılaştırdı. Sonucunda BKY ve İB’si olan bireylerin daha yüksek borderline gösterdiğini buldu. Yukarıda belirtilen kanıtlara dayanarak, İnternet; BKB ve zihinsel sağlık sorunları olan kişiler için ya düşük sosyal becerilerin telafisi için bir araç olarak ya da çözülme, kaçış ya da rahatlama yoluyla psikolojik rahatsızlıklarla baş etmenin bir yolu olarak hizmet edebilir. Bu işe yaradığında, gerilimi azaltma beklentileri bir takviye haline gelir ve İnternet bağımlılığı riskini daha da artırabilir ve düşük öz kontrol de muhtemelen bu süreçte rol oynar. Tanı koyarken sıklıkla kullanılan kronik bir boşluk hissi, izolasyon, yalnızlık duyguları BKB’nin ortak özellikleridir. Bu belirtilerden yalnızlığın, düşük öz denetim yoluyla İnternet bağımlılığı ile ilişkili olduğu bulunmuştur.
Eylül Güneş
KAYNAKÇA
Bahrainian SA, Alizadeh KH, Raeisoon MR, Gorji OH, Khazaee A. Relationship of Internet addiction with self-esteem and depression in university students. J Prev Med Hyg. 2014 Sep;55(3):86-9. PMID: 25902574; PMCID: PMC4718307.
Lu WH, Lee KH, Ko CH, Hsiao RC, Hu HF, Yen CF. Relationship between borderline personality symptoms and Internet addiction: The mediating effects of mental health problems. J Behav Addict. 2017 Sep 1;6(3):434-441. doi: 10.1556/2006.6.2017.053. Epub 2017 Aug 29. PMID: 28849668; PMCID: PMC5700727.
Yung-Wei Wu, Huei-Chen Ko, Yuk-Ying Tung, Cheng-Chieh Li, Internet use expectancy for tension reduction and disinhibition mediates the relationship between borderline personality disorder features and Internet addiction among college students – One-year follow-up, Computers in Human Behavior, Volume 55, Part B, 2016, Pages 851-855, ISSN 0747-5632, https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.09.047.